30 kún orazaǵa 30 keńes

1. Kópten beri kórmegen qadirli bir qonaqty kútip alar kezde úı ishi ybyrsyp jatsa, bar jumysyńdy tastap, úıińdi tazartýǵa kirisesiń ǵoı! Dál solaı, 11 aıdan keıin qaıta kelgeli turǵan Ramazan aıyna daıyndyqty aldyn-ala Shaǵban aıynan bastap ketkeniń jón. Ótken bir jyl ishinde qandaı kúnálar jasadyq, qandaı saýaptardan qur qaldyq, bárin saralap, elekten ótkizip, jańa Ramazanǵa pák kúıde ene alsaq, naǵyz jeńis sol emes pe?! Sondyqtan, Shaǵban aıynan bastap, júregińdi barsha qushtarlyqtar men nápsi qumarlyqtarynan tazartyp úlgerýiń kerek. 11 aı boıy haramǵa qaraǵan kózderiń úshin, haramdy estigen qulaqtaryń úshin, haramdy ustaǵan qoldaryń úshin, haramǵa barǵan aıaqtaryń úshin Alla aldynda táýbe et. Shaǵban aıy – Ramazanǵa kirerdegi daıyndyǵyń. Aldaǵy keshirim aıyna ázirliksiz enip ketý nendeı ókinish!

2. Ramazanda jasaımyn degen qulshylyqtaryńa Shaǵban aıynan bastap nıetten. Aldyn-ala nıet etpeı, eshbir amal qabyl bolmaıdy. Ramazanǵa shynaıy túrde nıet etken soń, otyz kún orazaǵa qatysty úkimderdi úırene bastaǵanyń jón. Sol úkimderdi qazirden bastap, ıaǵnı Shaǵban aıynda úı ishińe jáne jaqyn týystaryńa aıtyp túsindire ber.

3. Qazirden, ıaǵnı Shaǵban aıynan bastap óz nápsińdi taqýalyqqa tárbıele. Óıtkeni, Ramazan taqýalyqty odan ári arttyrýǵa múmkindik beretin aı. Qudaıdan qorqa bilý – múmınge mindet. «Áı, ıman keltirgender! Senderden burynǵylarǵa paryz etilgenindeı, senderge de oraza paryz etildi» – dep bastalatyn aıattyń «múmkin taqýalyq qylarsyńdar» degen sózdermen aıaqtalýynda úlken syr bar. Buharıde kelgen hadıste Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Kimde-kim ótirik sóz ben oǵan amal qylýdan tyıylmasa, Allah onyń jep-ishýden tyıylýyna muqtaj emes», – dep aıtqan.

4. Shaǵban aıynan bastap týystaryńmen aradaǵy baılanysyńdy odan ári nyǵaıta tús. Aǵaıyndaryńmen baılanysty úzip alýdan saqtan. Ábý Hýraıradan (r.ǵ.) jetken hadıste. Paıǵambar (s.ǵ.s.) bylaı degen: «Alla jaratylystardy jaratyp bolǵan kezde, týystyq baılanys turdy. Alla oǵan: «Ne boldy?» – dedi. Ol: «Bul — (týystyq qatynasty) úzýden Ózińnen pana suraıtynnyń orny», – dedi. (Alla): «Seni saqtaǵanmen baılanysymdy saqtasam, al seni úzgenmen baılanysymdy úzsem razy bolasyń ba?» – dedi. Ol: «Iá, ýa, Rabbym!» – dedi. (Sonda Alla): «Endeshe solaı bolsyn!», – dedi».

5. Kúnádan taza, saý júrekten abzal nyǵmet bar ma?! Ózgeler tirshilikten tynyshtyq taba almaı, ómirden túńilip júrgen kezde, kóńilińdi qulshylyqtan basqa barsha taýqymetten tazartyp, Ramazan aıyna pák kúıde enýdi qalar ma ediń? Ol úshin, orazaǵa kirerden buryn, Shaǵban aıynan bastap júregińdi lastyqtan tazala. Sanańdy artyq málimetterden bosatqanyń jón.

6. Qazirgi musylmandar óz ýaqytynyń kóp bóligin ınternet aqtarýmen ótkizedi. Tipti, ramazan aıynda da saýap jınaý múmkindikterin bos jiberip alady. Al kezinde Imam Málık syndy ǵalymdardyń oraza aıynda ýaqytty ysyrap etýdi bylaı qoıǵanda, ilim ıelerimen de birge otyrýdan boıyn aýlaq salyp, Quranmen ǵana ońashalanatyn bolǵanyn bile me eken? Endeshe, ózge aılarda ýaqytyńdy ınternetpen óltirip júrgen bolsań, aldaǵy orazaǵa ázirligińdi Shaǵban aıynan basta: ýaqytyńdy barynsha únemde, Ramazan seni kútpeıdi, sen ony abyroımen kútip al.

7. Ramazanǵa aıaq baspastan buryn, Shaǵban aıynda turyp kishkene oı júgirt. Ótken orazany túgel tutyp pa ediń? Esińe túsir. Múmkin bir-eki kúnin úzirli sebeptermen tuta almaı qalǵan shyǵarsyń? Umytyp, qazasyn ótemeı júrgen bolarsyń? Osy Ramazanǵa qaryz bolmaı kirgeniń jón. Ol úshin, ótken jyldan qalǵan orazalaryńnyń kúnin tolyqtyr.

8. Ramazan – Quran aıy. Ol aıda musylmandar Quran oqýǵa erekshe mán beredi. Basynan aıaǵyna deıin oqyp, hatym qylady. Ramazandaǵy Quranyń ózińe jeńil tııýi úshin, Shaǵban aıy kirgennen ony kóp oqı basta. Shaǵbanda Quranǵa arnaıy ýaqyt ból. Eger jaı kúnderi Qurannan bir-eki bet qana oqyp júrgen bolsań, Shaǵban aıynda ár kúni odan eki-úsh ese kóbirek oqyǵanyń jón. Qazirden osylaı eter bolsań, Ramazandaǵy Quranyń jeńil bolady.

9. Ramazanda jasalatyn arnaıy qulshylyqtar bar. Solardyń biri taraýıh namazy. Osyndaı uzaq oqylatyn namazdarǵa tik turyp shydas berýge aǵzańyz úırenbegen bolýy múmkin. Sondyqtan, Shaǵban aıynan bastap, nápil namazdardy uzaǵyraq tik turyp oqýǵa daǵdylanǵanyń jón. Endeshe, rýkýǵta uzaq ıilýge, sájdede kóbirek jatýǵa Shaǵban aıynan bastap deneńdi úıret.

10. Shaǵban aıynan bastap ózińdi Allaǵa uzaq jalbarynýǵa tárbıele. Paıǵambardan (s.ǵ.s.) jetken arnaıy duǵalardy jatta. Qarapaıym duǵalardan góri Alla elshisiniń (s.ǵ.s.) aýzymen aıtylǵan duǵalardyń qabyl bolý yqtımaldyǵy basym, osyny umytpa.

11. Ózińdi meshitte kóp otyrýǵa úıret. Shaǵban aıy bul úshin taptyrmaıtyn múmkindik. Ár namazdan keıin meshitte kóbirek qalýǵa tyrys. Bul seniń Ramazanda ıǵtıkáfqa kirýińdi jeńildetedi. Birneshe saǵatqa bolsa da, namazdan bólek ýaqytta Allanyń úıine arnaıy soǵyp ót. Óz nápsińdi meshitte uzaq otyrýǵa tárbıele. Ramazandaǵy ıǵtıkáfqa osylaı ázirlik qyl.

12. Ramazannyń alǵashqy kúnderindegi oraza aǵzańyzǵa aýyr tııýi múmkin. Sondyqtan, Shaǵban aıynan bastap orazany kóbirek tut. Máselen, bir kún tutsań, ekinshi kúni aýzyń ashyq bolsyn. Tipti, Shaǵban kúnderiniń kópshiligin orazamen ótkizseń de bolady. Óıtkeni, Aısha anamyzdan (r.a.) jetken bir hadıste: «...Alla elshisiniń Shaǵbandaǵydaı kóp oraza tutqanyn kórgen emespin» – dep aıtylǵan.

13. Shaǵban aıynan bastap miskinderdi tamaqtandyrýǵa, oraza tutýshylardyń aýzyn ashtyrýǵa boıyńdy úıret. Máselen, túski asty molyraq ázirlep, artyǵyn aparyp paqyrlar men miskinderge taratyp jiber. Ómir sen oılaǵandaı emes. Qazir toq bolsa, erteń ash otyratyn otbasylar bar. Shaǵban aıynda tóńiregińdegi kedeı-kepshikke bir nazar sal. Sonda Ramazan aıynda muqtajdarǵa degen meıirimiń artady.

14. Shaǵban aıynda kún saıyn sadaqa ber. Qaltańa qolyńdy kúshtep sal. Bulaı etý nápsińe aýyr tııýi múmkin. Biraq aldaǵy Ramazan aıynda kóp sadaqa beretin musylmandardyń qataryna qosylý úshin, osy bastan qolyńdy ashyq ustaýǵa úıretkeniń jón. Ábý Hýraıradan (r.a.) jetken hadıste Alla elshisi (s.ǵ.s.) bylaı dep aıtqan: «Ár kúni pende oıanǵan kezinde kókten eki perishte túsedi. Olardyń bireýi: «Ýa, Alla! Berýshiniń dúnıesin arttyr!» – dese, ekinshisi: «Ýa, Alla! Sarańnyń dúnıesin joı!» dep jalbarynady». Minekeı, aldaǵy Ramazanda sadaqamen saýap jıǵyń kelse, onyń ázirligin Shaǵban aıynan bastap ket.

15. Alla qalasa, osy Ramazanda Mekkedegi ál-Haram meshitine baryp ýmra jasaýǵa nıettengen bolsań, onda Shaǵban aıynan bastap dene shynyqtyrýmen aınalys. Ár kúni shamamen bir saǵattaı ózińdi qınap jaıaý júrip úıren. Budan keıin ýmra jasaý taǵdyryńa jazylmaǵan bolýy múmkin. Sondyqtan, Ramazan aıynda ýmra jasaýǵa Shaǵbannan bastap jan-jaqty ázirlik jasa.

16. Shaǵban aıynda tamaqty az je. Ramazanǵa qadam basqan kezińde aranyń ashylyp turmasyn. Oraza aıyna toıynyp kirý seniń otyz kúngi qulshylyǵyńa keri áserin tıgizýi múmkin. Qazirden bastap tamaqtaný ýaqytyn azaıta ber. Olaı etý saǵan aýyr tıse, onda tamaqtyń mólsherin ǵana azaıt. Nápsińdi osylaı aldap qoı. Nemese, aýyr tamaqtardy múldem toqtatyp, kókónis pen jemis-jıdekti kóbirek qoldan. Sonda Ramazanǵa jeńil kiresiń, uıqyń da azaıady, sanań sergıdi.

17. Túngi uıqysyzdyqqa jol berme. Shaǵban aıynda ózińdi qatal usta. Qazirden bastap quptannan soń erte uıyqtap, tań namazynan buryn oıanýǵa daǵdylan. Sonda Ramazanda sáresige uıyqtap qalmaıtyn bolasyń, ári túngi qulshylyqtarǵa sergek oıanasyń. Al Shaǵbanda bosańsı bastasań, orazada opyq jeısiń.

18. Shaǵban aıynan bastap az uıyqtap úıren. Ózge aılarda segiz saǵat uıyqtap júrgen bolsań, Shaǵban kezinde uıqyǵa bes-alty saǵatyńdy ǵana ból. Óıtkeni, alda oraza aıy kele jatyr. Uıqyńdy qazirden bastap tárbıelemeseń, keshirim aıyn uıqymen ótkizip alasyń. Budan asqan qasiret bar ma!

19. Qandaı da bir sebeppen, osy jylǵy Ramazanda ýmra jasaı almaımyn-aý dep oılasań, onda Shaǵban aıynan bastap tań namazynan keıin kún shyqqansha meshitte otyryp, Allany zikir et jáne eki rakaǵat nápil namaz oqy. Sonda onyń saýaby qajylyq etken ári onymen qosa ýmra jasaǵan kisige teń keledi. Mundaı qulshylyqty qazirden, ıaǵnı Shaǵban aıynan bastap ketkeniń jón. Sebebi, Ánástan (r.a.) jetken bir hadıste Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Kimde-kim tań namazyn jamaǵatpen oqysa, sosyn kún shyqqanǵa deıin Allany zikir etip otyrsa, sosyn eki rakaǵat namaz oqysa, bul oǵan qajylyq pen ýmranyń tolyq saýabyndaı bolady», - dep aıtqan.

20. Ózge aılarda qyla almaı júrgen qulshylyqtaryńdy jolǵa qoıý úshin Ramazan aıy qashan keler eken dep kútpe, kerisinshe ony Shaǵban aıynan bastap ket. Máselen, bir otyrǵanda kóp aıat oqyp tasta nemese ómiri berip kórmegen mólsherde sadaqa ber. Munyń bári saǵan aldaǵy Ramazan aıynda úlken-úlken qulshylyqtardy oryndaýyńa septigin tıgizedi.

21. Shaǵbanda janaza namazyna qatysýǵa tyrys, máıitpen birge mazaratqa deıin erip bar, tipti ony jerleýge qatys. Munyń bári aldaǵy Ramazan aıyndaǵy taqýalyǵyńdy nyǵaıta túsedi. Ólim – eń úlken ýaǵyzshy. Ólik shyqqan úıge ózińdi kúshtep alyp bar. Ózińdi sol máıittiń ornyna qoıyp kór. Qaıǵyǵa dýshar bolǵan máıit jaqyndarynyń ornyna ózińdi qoıyp kór. Demek, Shaǵban aıy – orazaǵa deıin ımanyńdy qýattap alý úshin eń jaqsy múmkindik.

22. Qazirden bastap ýaqytyńdy júıeli paıdalan. Orazada oryndaıtyn qulshylyqtaryńdy saraptap, keste etip túzip al. Qolyńa qalam alyp jaza basta. Shaǵban aıynan bastap, qulshylyqtaryńdy kózińniń qarashyǵyndaı saqta. Orazadaǵy tynys-tirshiligiń júıeli ótsin deseń, ol úshin Shaǵban aıy taptyrmaıtyn múmkindik ekenin bil.

23. Paıda bermeıtin keshki otyrystardan boıyńdy aýlaq sal. Ýaqytyńdy urlap júrgen teledıdar, kompıýter jáne ózge de qumarlyqtaryńdy jıystyryp qoı. Al eger haram istermen aınalysyp júrgen bolsań, olardan dál osy Shaǵban aıynda tolyǵymen arylýyń kerek. Ramazanǵa pák kúıde kir. Qazirden kúnálaryńa táýbe et. Endi qaıtalamaımyn dep ózińe-óziń sert ber.

24. Temekini tastaı almaı júrgenderge aıtarymyz: Ramazan mundaı jaǵymsyz qylyqtaryńdy tastaý úshin taptyrmaıtyn múmkindik. Alaıda, Ramazan aıyn kútpe! Shylymdy tastaýǵa Shaǵban jaqsy. Sondyqtan, qazirden bastap «temekini qalaıda tastaýym kerek!» dep nıetten. «Allanyń razylyǵy úshin otyz kún boıy shekpeıinshi» dep nıetten. Árıne ony tastaý nápsińe ońaı tımeıdi. Osy iste járdem etýin surap, Allaǵa jalbaryn. Densaýlyǵyń – amanat. Saǵan tapsyrylǵan árbir amanat úshin Alla aldynda jaýap beretinińdi umytpa.

25. Qazirden bastap tilińdi saqta. Ózińdi-óziń tek qana shyn sóıleýge tárbıele. Tiliń Allany páktep zikir aıtýdan sharshamasyn. Tilińdi Shaǵban aıynda saqtaı almasań, ǵaıbat aıtýdan jáne ótirik sóıleýden arylamyn dep oılama. Hadıste aıtylǵanyndaı, ne jaqsy sóz sóıle nemese úndeme. Eń tıimdi ázirlik – osy. Al «jaqsy sózge» tasbıh, tahlıl, ıstıǵfar syndy zikirler jatatynyn sen jaqsy bilesiń.

26. Shaǵban aıynan bastap, kúndelikti sharýalaryńdy júıele. Tirshiligiń qulshylyǵyńnan asyp túspesin. Óıtkeni, Ramazanda rettilik jaqsy. Ol úshin Shaǵbanda shashyrańqy bolmaýyń kerek. Jumysyńdy jınaqy usta. Otyz kún orazaǵa enerińde basyńda problemalar az bolsyn.

27. Qurannan jatqa aıtatyn aıattaryńdy taǵy bir qaıtalap shyq. Dál osy Shaǵban aıynda burynǵy jatqa biletin súrelerińniń qataryna taǵy da bir-eki súre qos. Ramazanda taraýıhty úıde oqı qalsań, Fatıhaǵa qosyp aıtatyn súreleriń kóp bolsyn. Ár kúngi namazda ártúrli súre oqýdyń ıman ahýalyńdy kúsheıte túsetinin sen jaqsy bilesiń.

28. Ókinishke qaraı, Ramazanda bazarlar men dúkenderde saýda sapyrylysyp ketedi. Orazanyń kelip qalǵanyn murynǵa tirelgende bir-aq biletin beıqamdyǵymyz taǵy bar. Sondyqtan, dúkennen alynatyn azyq-túlik pen kıim-keshekke Shaǵban aıynan bastap qamdan.

29. Tóńiregińdegi adamdarǵa mán ber. Ramazanǵa óziń ǵana daıyndala bermeı, týystaryńdy ázirlikke shaqyr. Bilmegenińdi aldymen óziń pysyqta. Al bilgenińdi ózgelerge jetkiz. Úıińde, jumys ornyńda, aǵaıyndar arasynda orazaǵa daıyndyqsyz kirýge bolmaıtynyn aıtýdan jalyqpa. Sonda ǵana seniń aınalańdaǵylar Shaǵban aıynyń zor ázirlik aıy ekenin uǵynady. Teleserıalǵa telmirgen týysyńdy Ramazan ázirligine sabyrmen shaqyr. Otyz kún orazanyń keshirim kúnderi ekenin otbasyńa durystap túsindir.

30. Shaǵban aıynan bastap otbasy músheleriniń arasynan balıǵat jasyna tolǵaly turǵandaryn bos qoıma. Ózińmen birge sáresige turǵyz. Jarty kún tutsa da oraza ustap úırene bersin. Kishkentaılaryn májbúrleme, eki-úsh saǵattan soń aýzyn ashyp jiberse de, olardyń bul áreketi sen úshin úlken jeńis. Qazirden oraza tutyp daǵdylansa, kelesi jáne odan keıingi Ramazanda bul qulshylyq olar úshin jeńildeı túseri anyq.

Jomart Batyrbekov