Onıñ esîmî – Altınbek Aqniet. Jası 22-de. Astanadağı Qazaq ûlttıq öner universitetînîñ ÎÎ kurs studentî. Elordadan qasiettî Mâdina qalasına bîrge ûştıq. Onıñ qajılıqqa qalay kelgendîgî turalı âñgîmesî bîzge de âser ettî. Altınbektîñ baysaldı mînezî, aşıq-jarqın köñîlî, qanağatşıl qasietî, tağdırına tâubeşîldîgî, optimistîk oyları «Allağa şükîrlîk et, özîñde bar nığmetke rizalıq tanıt» degen tüsînîkke tağı jeteledî. Köpşîlîgîmîzde kezdese bermeytîn osı bîr qasiet keyde barğa...
İâ, tabiğattıñ da tîlî bar. Tabiğattağı ârbîr qûbılıs - kezdeysoqtıq emes, belgîlî bîr sebep-saldarmen tığız baylanısı bar zañdılıq. Tıñday bîlgen adamğa tabiğattıñ da aytarı bar. Nanbasañız, Qûrannıñ mına ayatına zer salıp körîñîz:
«Jetî aspan men jer jâne onda bolğandar Allanı barlıq kemşîlîkten pâk dep dârîpteydî. Onı maqtap, pâk dep dârîptemeytîn eşbîr nârse joq. Bîraq, sender olardıñ dârîpteulerîn tüsînbeysîñder...[1]».
İâ, ârbîr jaratılıs özîne tân tîlmen Jaratuşını...
«Âbu Hanifa fiqĥpen qatar aqida salasında da imam. Al olay bolsa hanafiler nege Âbu Hanifanıñ közqarastarın emes, maturidilîktî ûstanadı?» degen mâselege qısqaşa toqtala keteyîk.
Âbu Hanifanıñ kezeñînde aqida özî derbes ğılım salası retînde âlî qalıptaspağan bolatın. Ol kezde fiqĥtıñ îşîne aqidamen qatar ahlaqqa qatıstı mâseleler de kîretîn. Al dâstürlî sunnittîk aqida îlîmîn jüyelep-damıtqan imam Âşğari men imam Maturidi.
Negîzînen «Fiqĥ» (şariğat) pen...
Asa qamqor, Erekşe meyîrîmdî Allanıñ atımen bastaymın!
Âdette, adam janı jeñîldîkter men sıylıq aluğa qûmar keledî ğoy. Saudada da solay: qaşan kezektî aktsiya boladı eken dep kütîp, qalağan zatımızdı arzan bağada alğımız kelîp jatadı. Qûnıqqandıq bolmasa da, osınau qûmarlıqtı qûlınıñ boyına bîtîrgen Alla onı osı qasietî arqılı qûlşındıratını sözsîz. Dese de, düniege emes ârine. Qayırlı amaldar men qûlşılıqqa.
Rasımen de, Alla Tağala key amaldardıñ sauabın eselep beretîndîgîn aytıp,...
Asan Qayğınıñ armanı
Bîzge beymâlîm bağzı zamandarda elînîñ qamın jegen Asan Qayğı abız jelmayağa mînîp, ormanı nulı, kökorayı şalğındı, qoy üstînde boztorğay jûmırtqalağan qonıs îzdep, jiĥan kezîptî desedî. Jûrtımdı jerûyıqqa qonıstandırsam degen arman qariyanı törtkül dünienîñ tört bûrışına jeteleptî.
Sol saparında Asan Qayğı Mañğıstauğa üş barıp, üş qaytıptı. «Tübînde mal baqqan şaruağa Mañğıstaudan jaqsı jer bolmas», – degen eken aqırında. Al, Jetîsudı körgende:...
Jaqında üylenu toyına bardım. Keştîñ bası – betaşar. Sauısqannan saq kelîndî ortağa alıp, bîz tûrmız. Qolına dombırasın alıp, küyîn keltîrîp, asaba da îsîne kîrîstî. Bastapqıda bârî jaqsı bastalğan. Ölî aruaqtardan bastap, âulettîñ ülkenderîne sâlem etkîzdî. Tuğan-tuıspen tîzîm boyınşa tanıstıra kele, «Üyîñe qonaq kelse eger, bîr şişa arağıñdı qoy, kelîn» dep büldîrgenî bolmasa… Bîr qarın maydı şîrîtken qûmalaq sekîldî bûdan keyîn oyğa oralğan dünie molaydı. Kelînnîñ betîn...
Bügînde bükîl âlem bîr ülken auılday. Tañerteñ teñîzdîñ arğı jağında bolğan jayt sâskege deyîn ğalamtor arqılı tügel âlemge tarap bîtedî. Bastapqıda tez aqparat alısu qûralı bolğan âleumettîk jelî bügînde oyın-sauıq pen uaqıt ötkîzudîñ eñ köp qoldanılatın türînîñ bîregeyî ekenînde dau joq. Qala berse, jûmısı joqtıñ ermegî de - osı âleumettîk jelî. Alayda, osınday aqparattıq ağıs îşînde «qoqıstıñ» da qatar jüretînîn ûmıtpağan jön.
Al, endî keñeske köşeyîk. Keñes menen emes,...
İmansız bola tûra, mûsılman sekîldî körînu üşîn tîlîmen iman etken kîsîge «Mûnafıq» deydî. Mûnafıq mûsılman ortasında mûsılman siyaqtı âreket etîp, kâpîrlerdîñ ortasına barğanda küpîrlîgîn jalğastıra beredî. Olardıñ maqsatı sırt közge mûsılman körînîp, mûsılmandardı îştey ıdıratu, alauızdıq tudıru, bülîk şığaru. Mûnafıq esîmî jer astında ekî înî bar körtışqanğa ûqsas. Körtışqan qauîp kelgende qalayşa ekînşî înînen şığıp ketse, sol sekîldî Mûnafıq ta ornı kelgende mûsılmanmen...
İslam kelmey tûrıp arabtar ğılımğa köp qızığuşılıq tanıta qoymağan. Özderînîñ kündelîktî tûrmısına ğana qajettî bîlîmge ie edî. Bügînde bîz olardı bılay dep toptastıra alamız.
1. Irım-tıyım men salt-dâstürler;
2. Añız-âñgîmeler;
3. Bal aşu, körîpkeldîk;
4. Jûldız ben aspan âlemîne qatıstı senîmderî.
5. Meditsina. Köşpendîler arasında, qarapayım qalalarda bîraz damığan;
6. Mal dârîgerlîgî. Âsîrese, jılqığa mañız berîlgen;
7. Auız âdebietî men öleñ;
8. Şejîre;
9. Jer tanu;
10. Tüs joru[1].
Sonımen...
Alaştanuşı S.Özbekûlınıñ tûjırımdauınşa «Ayqap» jurnalınıñ töñîregîne toptasqan B.Qarataev, J.Seydalin, S.Lapin, M.Seralin siyaqtı ziyalılar şariğat zañın dârîpteumen belsendî şûğıldanğan. Al, «Qazaq» gazetînîñ töñîregîne jinalğan Â.Bökeyhanov, A.Baytûrsınov, M.Dulatov bastağan ziyalılar qazaqtıñ dâstürlî âdet-ğûrpın nasihattap, memleket qûruda batıstıñ respublikalıq jüyesîn qûptadı. Ekî toptıñ da maqsat-müddesî bodandıqtıñ qamıtın üzîp, tâuelsîzdîkke qol jetkîzu...
1928191719131911190919081907190218981896
