Asan Qayğınıñ armanı
Bîzge beymâlîm bağzı zamandarda elînîñ qamın jegen Asan Qayğı abız jelmayağa mînîp, ormanı nulı, kökorayı şalğındı, qoy üstînde boztorğay jûmırtqalağan qonıs îzdep, jiĥan kezîptî desedî. Jûrtımdı jerûyıqqa qonıstandırsam degen arman qariyanı törtkül dünienîñ tört bûrışına jeteleptî.
Sol saparında Asan Qayğı Mañğıstauğa üş barıp, üş qaytıptı. «Tübînde mal baqqan şaruağa Mañğıstaudan jaqsı jer bolmas», – degen eken aqırında. Al, Jetîsudı körgende:...
Jaqında üylenu toyına bardım. Keştîñ bası – betaşar. Sauısqannan saq kelîndî ortağa alıp, bîz tûrmız. Qolına dombırasın alıp, küyîn keltîrîp, asaba da îsîne kîrîstî. Bastapqıda bârî jaqsı bastalğan. Ölî aruaqtardan bastap, âulettîñ ülkenderîne sâlem etkîzdî. Tuğan-tuıspen tîzîm boyınşa tanıstıra kele, «Üyîñe qonaq kelse eger, bîr şişa arağıñdı qoy, kelîn» dep büldîrgenî bolmasa… Bîr qarın maydı şîrîtken qûmalaq sekîldî bûdan keyîn oyğa oralğan dünie molaydı. Kelînnîñ betîn...
Bügînde bükîl âlem bîr ülken auılday. Tañerteñ teñîzdîñ arğı jağında bolğan jayt sâskege deyîn ğalamtor arqılı tügel âlemge tarap bîtedî. Bastapqıda tez aqparat alısu qûralı bolğan âleumettîk jelî bügînde oyın-sauıq pen uaqıt ötkîzudîñ eñ köp qoldanılatın türînîñ bîregeyî ekenînde dau joq. Qala berse, jûmısı joqtıñ ermegî de - osı âleumettîk jelî. Alayda, osınday aqparattıq ağıs îşînde «qoqıstıñ» da qatar jüretînîn ûmıtpağan jön.
Al, endî keñeske köşeyîk. Keñes menen emes,...
İslam kelmey tûrıp arabtar ğılımğa köp qızığuşılıq tanıta qoymağan. Özderînîñ kündelîktî tûrmısına ğana qajettî bîlîmge ie edî. Bügînde bîz olardı bılay dep toptastıra alamız.
1. Irım-tıyım men salt-dâstürler;
2. Añız-âñgîmeler;
3. Bal aşu, körîpkeldîk;
4. Jûldız ben aspan âlemîne qatıstı senîmderî.
5. Meditsina. Köşpendîler arasında, qarapayım qalalarda bîraz damığan;
6. Mal dârîgerlîgî. Âsîrese, jılqığa mañız berîlgen;
7. Auız âdebietî men öleñ;
8. Şejîre;
9. Jer tanu;
10. Tüs joru[1].
Sonımen...
Alaştanuşı S.Özbekûlınıñ tûjırımdauınşa «Ayqap» jurnalınıñ töñîregîne toptasqan B.Qarataev, J.Seydalin, S.Lapin, M.Seralin siyaqtı ziyalılar şariğat zañın dârîpteumen belsendî şûğıldanğan. Al, «Qazaq» gazetînîñ töñîregîne jinalğan Â.Bökeyhanov, A.Baytûrsınov, M.Dulatov bastağan ziyalılar qazaqtıñ dâstürlî âdet-ğûrpın nasihattap, memleket qûruda batıstıñ respublikalıq jüyesîn qûptadı. Ekî toptıñ da maqsat-müddesî bodandıqtıñ qamıtın üzîp, tâuelsîzdîkke qol jetkîzu...
Taqualıq – Alla Tağaladan şınayı qorqu. Qay jerde, qay sâtte bolsa da. Dûğa mûsılmannıñ qorğanı bolğanday-aq, taqualıq ta bîr qorğan. Sonday-aq taqua adam âlbette namazın oqitın, orazasın ûstaytın, zeketîn beretîn, şaması kelse qajılıqqa qûstay ûşatın talabı mol pendelerdîñ qatarınan. Desek te taqualıqtı ârkîm ârqalay tüsînedî. Naqtı sipattarın qalay bîlemîz? Ol turalı Payğambarımızdıñ (s.ğ.s.) îzbasarları sahabarlardıñ aytqandarına qûlaq türelîk. Dara da dana sahabalardıñ bîrî Âli...
Jaz kelgelî qaşan. Bûl mausımda qıs jalañaştap ketken qara jerden bastap ağaş bîtken tügel jasılğa oranıp, aynalanıñ ârîn, töñîrektîñ sânîn kîrgîzedî. Ökînîştîsî, tek adamdar jalañaştana bastaydı. Âyel qauımınıñ basım köpşîlîgî âuretînîñ «qayda qalğanın» ûmıtıp, töbesînen ûrğan künnîñ qızuınan esînen tanadı. Köbînîñ âurettî jerlerî jûrtqa ayqara aşılıp, âlemge âşkere boladı. «Estî qız etegîn jauıp jüredî» degen söz jayına qaladı. Sebebî, «qızğa qırıq jerden tıyım»...
Tûmar tağu - şariğatta ülken erejege jatpaydı. Qûran ayattarı, Payğambarımız (s.ğ.s.) aytqan dûğalar jazılğan tûmardı tağuğa boladı.
Köz timesîn dep közmonşaq tağu dûrıs emes. Million közmonşaq tağıp qoysañız da, köz bârîbîr tiedî. Közdîñ de jını bar. Köz adam nemese jın arqılı tiedî, - deydî bîr sûhbatında belgîlî islamtanuşı Arman Quanışbaev. Tolığırıq tömendegî beyneden köre alasızdar.
Memleket basşısı Nûrsûltan Nazarbaevtıñ «Bolaşaqqa bağdar: ruhani jañğıru» maqalasın mûqiyat oqıp şıqtım. Elbası «qazaq balası tuğan jerîñe tuıñdı tîk» dep ârbîr azamattı elîn, Otanın süiuge şaqırıp, «Tuğan jer» bağdarlamasın ûsınıp otır. Öz tuğan jerînîñ say-salasın, kielî eskertkîşterîn körsetîp, nasihattau âr azamattıñ parızı dep bîlemîn. Qazaq tarihı kez kelgen adamnıñ tuğan jerînen mâlîmet beruden qûraladı. Tarih şañımen kömeskîlenîp qalğan derekter el auzında...
Osı uaqıtqa deyîn de talay qauzalıp, talqığa salınğan taqırıp. Dese de, elîmîzdegî üş mıñğa tarta meşît-medreselerdîñ imam-ûstazdarına qatıstı mâsele şegî men şeşîmîn taba alar emes. Sondağı daudıñ bası, âlbette «Dayrabaydıñ siırı» emes – sadaqa jəşîgî. Âyteuîr, jamağat pen halıqtan jinalğan qarajattıñ esebîne jete almay əuremîz. Bîrîmîz sol aqşanıñ qayda jûmsalatınına bas qatırsaq, bîrîmîz jəşîkke jinalğan teñgenî imamdardıñ mañday terîne qimay qinalatınımız-ay. Al...
1909190819071898189618871885188418831879
