Үлкен фиқыһ ғұламасы Әбу Ләйс Самарқанди әңгімелеуде:
«Аллаһтан қорыққан адамда жеті түрлі белгі болады.
Біріншісі – тілге қатысты белгі. Аллаһтан қорыққан адам тілінің қызметі арқылы өтірік, өсек, ғайбат айтпайды, ешкімді шағыстырмайды. Оның орнына Құран оқиды, зікір айтады, іліммен шұғылданады.
Екіншісі – жүрегіне байланысты белгі. Аллаһтан қорыққан адамның жүрегінде басқаларға деген қызғаныш, көре алмаушылық, іштарлық, жалақорлық болмайды, өйткені хадисте «От ағашты...
Омар (р.а.) баяғы надандық дәуірді есіне алса, кейде күліп, кейде жылайтын. «Жылайтын себебім, – дейді екен сұрағандарға, – ол кезде иісі араб халқы қыз баладан обадан бетер үркетін. Тіпті қыздары төрт-бес жасқа келгенде, тірідей көміп тастайтын. Осыны ойласам қамығып жылағым келеді. Ал, күлкім келетіні халық қамырдан пұт жасап, соған табынатын. Бірақ қарындары ашса, сол табынғандарын өздері жеп қоюшы еді».
Ертеде байлығы тасқан, өркөкірек бір патша өмір сүріпті. Сол кездегі дәстүр бойынша патшаның төсегін күнде бір күң келіп салуы тиіс екен.
Бір жолы жас күңдердің бірі әлгі патшаның төсегін салып, мамық төсек пен құс жастықтарды әдемілеп жайып, жан-жағын барынша сәндеп біттім-ау дегенде, аяқ асты әлгі күңге «апыр-ай, мұндай мамық төсекке бір жатып көру де бақыт шығар. Сәл көз шырымын алып, ләззатын байқап көрсем қайтер екен?» деген ой келеді. Ақыры сол әуестігін жеңе алмай, «патша...
Шолпан шоқтай қызарған кез. Жарық дүниенің жанары оянған шақ. Іңә-іңә-іңә… Құдай Қадырға шекесі торсықтай сәби сыйлады. Әке болу қуанышына бөленген ол дәрет алып, жүзін құбылаға бұрып, азан шақырды. Аллаға шексіз шүкір айтты. Нәрестеге Нұрбол деген есім берді. Үйге шақалақпен бірге шаттық енген еді.
Күпті үміт
«Баласы атқа қонса, үйінде тақымын қысып отыратын» анадан асқан мейірімді жан бар ма? «Қанаттыға қақтырмай, тұмсықтыға шоқтырмай» өсірген Бибісара Нұрболды күнде...
Бірде Әбүл-Хайсам:
– Менің кей көршілерім арақ ішеді. Осыларды ұстап беріп, бір жазалатсам ба екен? – дейді.
Ұқба ибн Амр:
– Қой, олай жасағаның жөн болмас. Одан да оларға насихат айт, – деп ойын білдіреді.
– Қайдан, мені тыңдар емес. Әй, жазалатқан дұрыс-ау... – дейді көршісінің әбес қылығынан жапа шегуші.
– Жоқ, ондайға бармағаның абзал, өйткені мен Аллаһ елшісінің «Кімде-кім бауырының айыбын жапса, тірідей топыраққа көмілген қыз баланы аман алып қалғандай...
Әнәс (р.а.) әңгімелеуде:
«Бірде Мәдинаның көшелерін басына көтерген әлдебір у-шудан төңірек ел көшкендей азан-қазан болды. «Бұл не шу?» – деп сұраған Айша (р.а.) анамызға төңірегіндегілер: «Абдуррахман ибн Ауфтың Шамнан келген сауда керуені ғой», – деп жауап береді. Керуенде жүк тиеген жүз түйе бар еді.
Айша анамыз сол кезде: «Мен Пайғамбарымыздың: «Абдуррахман ибн Ауфтың жаннатқа еңбектеп кіріп бара жатқанын көрдім» дегенін естіген едім», – дейді.
Бұл сөз...
Көктем айының шуақты күні көкжиекке ілінгелі бері тіршілік атаулы ұйқысынан оянып табиғаттың беймаза ырғағы әлемді билеп алғандай. Қытымыр қыстың әуре-сарсаңға толы күндерінен шаршаған жұрттың да көңілі бұл күнде көтеріңкі. Қаланың сыртқы бөлігінде жасанды көлдің жағасына жақын орналасқан көркі көз тартарлық зәулім үйдің сұлбасы алыс жерден байқалып тұр. Іші-сырты заман талабына сай безендірілген бұл үй Күреңбай атты елуді еңсерген кәсіпкер азамат меншігі. Күреңбай- толық...
Аббаситтер халифасы Харун Рашиттің заманында Бәһлүл деген өте тақуа кісі өмір сүріпті. Бір күні сол кісі Басраның көшесінде кетіп бара жатып, ойнап жүрген бір топ баланы көреді. Сәл аялдап, балалардың ойынын тамашалайды. Кенет анадай жерден бір баланың солқылдап жылап тұрған даусын естіп жанына барады. Баладан:
– Иә, балақай, неге жыладың? – деп сұрайды.
– Емдей алмасаңыз, дертімді қозғамаңыз, – дейді бала.
– Әуелі дертіңнің не екенін айт, бәлкім,...
Бір күні Әбу Осман (р.а.) мен Салман (р.а.) екеуі бір ағаштың түбінде көлеңкелеп отырды. Салман әлдебір құрғақ бұтақты сындырып алды да, жапырақтары түскенше желпи бастады. Әбу Османға қарап: «Менің неге бұлай жасап отырғанымды сұрамайсың ба?» – деді. Ол: «Иә, неге?» – деді. Салман: «Бір күні Аллаһ елшісімен бірге осылай бір ағаштың астында саяладық. Ол тап мен сияқты қураған бұтақ алып жапырақтары түскенше желпи бастады. Маған қарап: «Салман, неге бұлай жасап отырғанымды...
Көнеден келе жатқан әңгімелердің бірінде, бір кісі түсінде Мұхаммед пайғамбарымызды (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) көреді. Алайда, неге екенін, пайғамбарымыз оған бұрылып қарамайды. Ол кісі: «Уа, Аллаһтың елшісі, әлде маған ашулысыз ба?» – деп сұрағанда, «Жоқ» деген жауап естиді.
– Онда неге маған қарамайсыз?
– Өйткені сені танымадым.
– Мені қалай танымайсыз, мен сіздің үмбетіңізбін ғой. Ғалымдар сізді үмбетін өз баласын таныған анадай таниды деуші...
1121101061031009997959290
